تبیین تئوریک مفهوم سبک زندگی نوجوانان پسر به شیوه کیومتدولوژی وطراحی و تحلیل روانسنجی پرسشنامه سبک زندگی نوجوانان پسر ایرانی

مقدمه: نوجوانی دوره ای است که در آن بسیاری از عادت های سالم و یا ناسالم شکل می گیرد و به دوره های بعدی زندگی نیز تسری می یابد. شناخت و تبیین آنچه که نوجوانان بعنوان سبک زندگی می شناسند و کشف ذهنیت هایی که در شکل گیری رفتارهای بهداشتی و غیر بهداشتی دخیل است، می تواند به کارکنان بهداشتی در تدوین رهیافت های نوین پیشگیری و اصلاح سبک زندگی غیر بهداشتی کمک نماید. استفاده از ابزارهای مناسبی که بنحو شایسته ای سبک زندگی را اندازه بگیرد، بسیار ضروری است. چنین ابزاری که فرایند اعتبارسنجی را طی نموده باشد، در مطالعات و پژوهش های مرتبط به شکلی کارآمد قابل استفاده خواهد بود. روش کار: این مطالعه یک پژوهش مختلط است که در دو فاز صورت گرفته است. در فاز اول با استفاده از روش کیومتدولوژی مفهوم سبک زندگی در نوجوانان پسر به لحاظ تئوریکی تبیین شده است و در فاز دوم بر اساس یافته های بخش پیشین مطالعه، پرسشنامه سبک زندگی نوجوانان پسر طراحی شده و معیارهای روانسنجی آن در قالب پژوهش روش شناسی مورد ارزیابی قرار گرفته است. یافته ها: در طی مطالعه اکتشافی کیومتدولوژی مفهوم سبک زندگی در قالب ذهنیت های کنشگر هفتگانه ای تبیین گردید که بر این اساس سبک زندگی نوجوانان مبتنی بر الگوهای ذهنی، نگرشی و شناختی مشخص و قابل تعریف در قالب رفتار بوده که از تأثیر متقابل تعاملات خانوادگی و بین فردی، ویژگی های شخصیتی و بافتار اجتماعی- محیطی به گونه ای سلامت پذیر یا سلامت گریز حاصل می گردد. در مرحله بعد و در طی مطالعه روش شناسی، معیار های روانسنجی در قالب ارزیابی روایی صوری، روایی محتوا به دو طریق کیفی و کمی (نسبت روایی محتوا و ایندکس روایی محتوا) و روایی سازه با روش تحلیلی مولفه های اصلی و تحلیل چند صفت-یک روش مورد بررسی قرار گرفت که نتایج حاصله موید حصول به روایی ابزار بود. همچنین در تخمین پایایی، همسانی درونی ابزار با ضریب آلفای برابر با 801/0 مطلوب ارزیابی گردید. در بررسی ثبات ابزار به روش آزمون- بازآزمون ضریب پایایی ابزار برابر با 911/0 تعیین گردید. نتیجه گیری: بر اساس یافته های حاصله، معنا و مفهوم سبک زندگی در نوجوانان ایرانی کاملاً منحصر به فرد و مبتنی بر بافتار اجتماعی- فرهنگی است. علاوه بر این پرسشنامه منتج از چنین رویکردی نیز دارای اعتبار و اعتماد کامل جهت بکارگیری در پژوهش های مرتبط با سلامتی در این گروه سنی است.